Geef je brainstorms een turbo met SCAMPER: zeven simpele denkprikkels die je helpen vaste aannames te doorbreken en razendsnel slimme varianten te bedenken. Je ontdekt hoe je per letter concrete vragen inzet, solo of met je team, en ideeën meteen ordent met een impact/effort-matrix. Zo vertaal je inspiratie direct naar kleine, meetbare experimenten voor je product, service of proces.
Wat is de SCAMPER-methode
De SCAMPER-methode is een gestructureerde brainstormtechniek die je helpt sneller en slimmer ideeën te bedenken door bestaande oplossingen actief te bewerken. SCAMPER staat voor zeven denkprikkels die je systematisch toepast op een product, dienst, proces of probleem: Substitute (vervangen), Combine (combineren), Adapt (aanpassen), Modify/Magnify/Minify (wijzigen, vergroten of verkleinen), Put to other use (ander gebruik), Eliminate (elimineren) en Reverse/Rearrange (omkeren of herordenen). In plaats van vrijuit te roepen, stel je per letter gerichte vragen zoals wat je kunt vervangen, wat je kunt combineren of welke stappen je helemaal kunt schrappen. Zo doorbreek je vaste aannames, verminder je blanco-vel-angst en verbreed je je denkrichtingen zonder te verzanden.
Je kunt SCAMPER solo gebruiken of met een team, in korte sprints of langere sessies, en het werkt net zo goed voor productontwikkeling als voor marketing, service design en procesverbetering. Het grote voordeel ten opzichte van klassiek brainstormen is dat je houvast hebt aan concrete prompts, waardoor je zowel heel veel varianten verkent als snel tot bruikbare ideeën komt. De uitkomst is vaak een mix van kleine optimalisaties en verrassend nieuwe concepten die je meteen kunt vertalen naar experimenten. Omdat SCAMPER eenvoudig, herhaalbaar en flexibel is, kun je er op elk moment in je innovatieproces op terugvallen om momentum te houden en je creativiteit gericht te voeden.
Korte definitie en doel
SCAMPER is een praktische brainstormmethode waarmee je bestaande ideeën systematisch bewerkt om nieuwe oplossingen te vinden. De naam staat voor zeven denkprikkels die je stap voor stap toepast: Substitute (vervangen), Combine (combineren), Adapt (aanpassen), Modify/Magnify/Minify (wijzigen, vergroten of verkleinen), Put to other use (ander gebruik), Eliminate (elimineren) en Reverse/Rearrange (omkeren of herordenen).
Het doel is om je vaste aannames te doorbreken, meer varianten te verkennen en sneller tot bruikbare ideeën te komen. In plaats van vaag te brainstormen, stel je concrete vragen die je richting geven en creativiteit aanwakkeren. Je gebruikt SCAMPER solo of met je team, voor producten, diensten of processen, zodat je zowel kleine verbeteringen als frisse concepten ontdekt die je direct kunt testen en uitwerken.
Wanneer zet je SCAMPER in (versus klassiek brainstormen)
Deze vergelijking helpt je snel bepalen wanneer de SCAMPER-methode beter past dan klassiek brainstormen, afhankelijk van je doel, context en gewenste output.
| Aspect | SCAMPER – wanneer geschikt | Klassiek brainstormen – wanneer geschikt | Voorbeeldsituatie |
|---|---|---|---|
| Doel van de sessie | Verbeteren of vernieuwen van een bestaand product, proces of feature; iteratief fine-tunen. | Verkennen van compleet nieuwe richtingen, thema’s of proposities zonder vooraf gedefinieerd object. | SCAMPER: optimaliseer een checkout-stap; Brainstorm: bedenk nieuwe verdienmodellen. |
| Probleemafbakening | Werkt best bij een scherp gedefinieerd object/flow met onderdelen die je kunt vervangen, combineren of herordenen. | Handig bij brede of ambigue vragen in een vroege ontdekkingsfase. | SCAMPER: één app-functie; Brainstorm: “Welke marktkansen zien we in 2026?” |
| Structuur en prompts | Zeven vaste vraaglenzen (S-C-A-M-P-E-R) bieden houvast en doorbreken writer’s block. | Vrije associatie stimuleert brede divergentie, maar vraagt strakke facilitatie om focus te houden. | SCAMPER: per letter timeboxen; Brainstorm: regels als “geen oordeel” en later clusteren. |
| Tijd en output | Snelle, concrete varianten en testbare experimenten; direct richting impact/effort te brengen. | Grote hoeveelheid ruwe ideeën die eerst geclusterd en geprioriteerd moeten worden. | SCAMPER: 3-5 kansrijke iteraties; Brainstorm: thema’s + longlist die je later verfijnt. |
| Groepsdynamiek | Vermindert dominantie en hiërarchie-effecten door gestructureerde beurten en prompts; fijn voor gemengde teams. | Vatbaarder voor groepsdenken en HiPPO-invloed zonder goede afspraken en facilitator. | SCAMPER: iedereen werkt eerst individueel per lens; Brainstorm: plenaire ideestorm met moderator. |
Kern: kies SCAMPER bij afgebakende verbeteropgaven en behoefte aan structuur; kies klassiek brainstormen voor open verkenning en brede divergentie. In de praktijk zijn ze complementair: start breed, zoom vervolgens met SCAMPER in op uitvoerbare opties.
Je zet SCAMPER in zodra je structuur en vaart wilt in je ideevorming, bijvoorbeeld wanneer je vastloopt in generieke brainstorms of wanneer je onder tijdsdruk toch breed wilt verkennen. Waar klassiek brainstormen vooral vrijuit ideeën laat stromen, geeft SCAMPER je concrete prompts per letter, zodat je doelgericht verschillende richtingen onderzoekt zonder te verzanden. Het werkt extra goed als je al een bestaand product, dienst of proces hebt en je zoekt naar varianten, optimalisaties of nieuwe toepassingen.
Ook bij crossfunctionele of remote sessies biedt SCAMPER houvast, omdat iedereen dezelfde vragen doorloopt en je makkelijker tempo houdt. Gebruik het na onderzoek of klantinzichten om gericht te itereren, of tijdens sprints om snel tot testbare experimenten te komen. Kies klassiek brainstormen wanneer je eerst breed wil divergeren zonder kader; kies SCAMPER als je gefocust, systematisch en resultaatgericht wilt ideëren.
[TIP] Tip: Loop SCAMPER systematisch door en noteer drie ideeën per letter.
De SCAMPER-vragen: S, C en A
S, C en A vormen de startmotor van SCAMPER en helpen je meteen nieuwe invalshoeken te vinden. S staat voor Substitute (vervangen): je kijkt wat je kunt omruilen zonder de kernfunctie te verliezen. Denk aan andere materialen, een alternatief distributiekanaal, een ander prijsmodel of het vervangen van een handmatige stap door automatisering. C staat voor Combine (combineren): je stapelt of verbindt elementen die los van elkaar bestaan en creëert zo extra waarde. Je kunt features bundelen in één ervaring, processen aan elkaar knopen of partnerschappen sluiten zodat één oplossing meerdere behoeften afdekt.
A staat voor Adapt (aanpassen): je past een bestaand idee aan een nieuwe context, doelgroep of gebruikssituatie. Je herontwerpt bijvoorbeeld een B2B-proces voor consumenten, vertaalt een fysieke service naar digitaal, of schaalt een premium aanbod terug voor instappers. In een sessie formuleer je per letter simpele vragen zoals “wat als we X vervangen?”, “wat kunnen we combineren?” en “hoe passen we dit aan de situatie van onze klant aan?”, zodat je snel tot concrete, testbare varianten komt.
Substitute (vervangen) – alternatieve materialen, functies of processen
Met Substitute daag je jezelf uit om één onderdeel van je oplossing bewust te vervangen om kosten te verlagen, snelheid te verhogen of de ervaring te verbeteren. Je kijkt naar wat je kunt omruilen zonder de kernbelofte te verliezen: materialen (plastic naar karton of gerecycled composiet), functies (een ingewikkelde instelling vervangen door een slimme standaard), processen (handmatig controleren inruilen voor automatische validatie), kanalen (telefonische intake vervangen door een selfservice-flow), of zelfs het verdienmodel (eenmalige koop naar abonnement).
Stel vragen als: wat als we deze stap schrappen en een API gebruiken, wat als een partner deze taak overneemt, of wat als we een no-code tool inzetten in plaats van maatwerk? Bewaak steeds het doel van de gebruiker, test de vervanging met een klein prototype en meet impact op kosten, doorlooptijd, foutkans en tevredenheid.
Combine (combineren) – functies, producten of kanalen koppelen
Met Combine zoek je naar slimme koppelingen tussen onderdelen die los minder waarde leveren, maar samen een betere ervaring of efficiënter proces geven. Je bundelt functies in één flow (bijvoorbeeld zoeken, vergelijken en afrekenen in één scherm), combineert producten tot een logisch pakket (hardware plus servicecontract), of verbindt kanalen zodat je klant naadloos switcht tussen web, app en winkel zonder informatie te verliezen.
Denk ook aan data of systemen combineren: een agenda die direct voorraad controleert, of een onboarding die identiteit, betaling en contract onder één akkoord regelt. Begin bij de klantreis en identificeer aangrenzende taken die je kunt samenbrengen om stappen, tijd en twijfel te verminderen. Test de combinatie met een prototype, meet impact op conversie en tevredenheid, en bewaak dat je de interface simpel houdt.
Adapt (aanpassen) – bestaande oplossingen aan jouw context aanpassen
Met Adapt vertaal je een bestaand idee naar jouw realiteit: je past functies, toon, kanalen en processen aan zodat het past bij je doelgroep, markt en beperkingen. Je kijkt wat echt kern is en wat je kunt vereenvoudigen of vervangen. Denk aan een B2B-oplossing die je versimpelt voor consumenten, een fysieke workshop die je omzet naar een interactieve e-learning, of een premium pakket dat je opsplitst in een instapvariant.
Je houdt rekening met taal en cultuur, privacyregels en betaalvoorkeuren zoals iDEAL of Bancontact, én met devices en situaties waarin je gebruiker je product gebruikt. Start met concrete use-cases, knip grote features op in modules, en test snelle prototypes met je doelgroep. Meet adoptie, taakafronding en supportvragen, zodat je iteratief bijstuurt en alleen aanpast wat daadwerkelijk waarde toevoegt.
[TIP] Tip: Vraag dagelijks: wat vervangen, combineren of aanpassen voor sneller resultaat?
De SCAMPER-vragen: M, P, E en R
Met M van Modify/Magnify/Minify kijk je hoe je iets wijzigt in schaal, vorm, toon of detailniveau om meer waarde te creëren. Je kunt een feature versimpelen voor snelheid, juist vergroten voor premiumbeleving, of het ontwerp compacter maken om kosten en frictie te verlagen. P van Put to other use draait om herbestemmen: je neemt een bestaande oplossing en zet die in voor een ander segment, kanaal of moment in de klantreis, zodat je meer rendement uit wat je al hebt haalt. E van Eliminate helpt je schaafwerk te doen: je schrapt overbodige stappen, eisen of onderdelen en maakt de kern eenvoudiger en duidelijker, wat bijna altijd zorgt voor hogere conversie en minder fouten.
R van Reverse/Rearrange laat je de volgorde of aannames omkeren: je verandert de flow, draait rollen om of start bij het eindresultaat en werkt terug. Door deze vier perspectieven bewust te doorlopen, spot je zowel snelle optimalisaties als ideeën die een proces of propositie echt vernieuwen. Test je beste varianten met kleine experimenten en meet impact op tijd, kosten en tevredenheid.
Modify/magnify/minify (wijzigen/uitvergroten/verkleinen) – schaal, vorm of features
Met Modify/Magnify/Minify speel je bewust met schaal, vorm en features om meer waarde te creëren met minder frictie. Je vergroot wat onderscheidend is (bijvoorbeeld extra service of snelheid), verkleint of schrapt ruis (te veel keuzes, te veel velden), of wijzigt de vorm zodat iets beter past bij het gebruiksmoment, zoals een compact mobiel ontwerp in plaats van een desktop-achtig scherm. Je kunt een feature opsplitsen in een lichte en een pro-variant, de interactiediepte verkorten door defaults en slimme suggesties, of juist de visuele hiërarchie vergroten voor duidelijkheid.
Begin met een hypothese over welk effect je zoekt, bepaal één succesmaat zoals taakafronding of conversie, bouw een lichtgewicht prototype, en test of je aanpassing echt tijd, fouten en twijfels vermindert.
Put to other use (ander gebruik) – herbestemmen wat je al hebt
Met Put to other use kijk je met frisse ogen naar assets die je al bezit-technologie, data, content, processen of partnerships-en zet je ze in voor een nieuw doel, segment of moment in de klantreis. Je kunt een interne tool omvormen tot selfserviceportal voor klanten, supportartikelen herwerken tot een interactieve onboarding, of sensordata gebruiken voor voorspellend onderhoud in plaats van alleen monitoring.
Ook commercieel werkt herbestemmen: een campagnevideo knippen tot social snippets, of een opleidingsmodule aanbieden als premium add-on. Begin met een inventaris van wat je al hebt, match dit met onvervulde klantbehoeften en test de nieuwe toepassing kleinschalig. Zo verkort je time-to-market, verlaag je kosten en vergroot je de waarde van bestaande investeringen.
Vereenvoudigen en herordenen – eliminate en reverse/rearrange
Met Eliminate schrap je alles wat geen waarde toevoegt: dubbele invoervelden, overbodige keuzes, onnodige validaties en verplichte stappen die vooral frictie veroorzaken. Je vervangt lange formulieren door slimme defaults, maakt bijlagen optioneel of haalt accordering weg waar een bevestiging al genoeg is. Door te meten op tijd tot taakafronding, drop-off en foutpercentage zie je direct wat je kunt wegsnijden zonder risico.
Met Reverse/Rearrange draai of verschuif je de volgorde om meer flow te creëren. Laat je klant bijvoorbeeld eerst de waarde ervaren en pas daarna registreren, verplaats identiteitscontrole naar het moment dat het echt nodig is, of begin je ontwerpproces bij het eindresultaat en werk terug. Door te schrappen én te herordenen verkort je doorlooptijd, verhoog je conversie en voelt je ervaring meteen lichter en logischer.
[TIP] Tip: Vergroot waarde, hergebruik onderdelen, schrap ruis, test omgekeerde volgorde.
SCAMPER toepassen in de praktijk
Zo breng je SCAMPER van theorie naar praktijk: met een slimme voorbereiding, een energieke sessie en een strakke afronding. Houd het licht, snel en doelgericht.
- Voorbereiding: formuleer doel en scope, kies de doelgroep of case, verzamel materiaal (SCAMPER-vragenlijst, (digitaal) whiteboard of notitiesjabloon) en spreek spelregels af: korte beurten, geen oordeel, bouw op elkaars ideeën.
- De sessie: timebox per letter 5-10 minuten en kies desnoods een subset die past bij je vraagstuk; laat deelnemers eerst individueel noteren en deel daarna plenair; cluster verwante ideeën tot thema’s om tempo en focus te houden.
- Van ideeën naar prioriteiten en experimenten: convergeer met dot-voting of een snelle impact/effort-score; werk de topideeën uit tot mini-experimenten met een heldere hypothese, succescriteria, eerste test, eigenaar en planning.
Zo benut je de breedte van SCAMPER zonder te verzanden en zet je ideeën meteen om in actie. Pas timing en detailniveau aan op je team en context.
Voorbereiding: doel, scope en randvoorwaarden
Een sterke SCAMPER-sessie begint met helderheid. Formuleer het probleem en de gewenste uitkomst concreet en koppel daar een meetbare KPI aan, zodat je later kunt toetsen of ideeën bijdragen. Bakken je scope af: kies een specifieke doelgroep, use-case en kanaal, en bepaal welk deel van de klantreis je pakt. Leg randvoorwaarden vast zoals tijd en budget, privacy- en compliance-eisen, risico’s die je niet wilt nemen, technische beperkingen, merk- en tone-of-voice en beschikbare platforms.
Verzamel relevante input uit data en onderzoek: pijnpunten, bestaande oplossingen en belangrijke aannames. Spreek een besliskader af met beoordeling op impact, haalbaarheid en effort, plus duidelijke non-goals. Wijs rollen toe (facilitator, notulist, beslisser), regel tools (whiteboard, timer) en selecteer vooraf de SCAMPER-letters die het beste passen.
De sessie: werkvormen, timeboxing en stemmen op ideeën
Kies een werkvorm die focus geeft: silent writing gevolgd door kort round-robin delen, of een snelle Crazy 8s (in 8 minuten 8 varianten schetsen) voor tempo. Timebox per SCAMPER-letter 5-8 minuten, zet een zichtbare timer en parkeer uitweidingen. Noteer eerst individueel, deel daarna beknopt plenair en cluster direct op thema. Stem vervolgens met dot voting: je krijgt bijvoorbeeld drie stemmen om te verdelen over de meest kansrijke ideeën, of je stemt apart op impact en haalbaarheid.
Laat de topideeën een mini-pitch krijgen, benoem een eigenaar en de eerstvolgende stap. Zo houd je vaart, creëer je draagvlak en vertaal je output meteen naar concrete experimenten.
Van ideeën naar prioriteiten en experimenten (impact/effort en eerste tests)
Zodra je een shortlist hebt, plot je elk idee grofweg op impact en effort om snel onderscheid te maken tussen quick wins, doorgroeiers en parkers. Voeg desnoods een inschatting van risico en afhankelijkheden toe, zodat je niet alleen op gevoel kiest. Selecteer vervolgens één tot drie ideeën en formuleer per idee een heldere hypothese, een meetbare uitkomst en het kleinste bewijsexperiment dat je kunt uitvoeren, zoals een A/B-test, een klikbaar prototype, een concierge-test of een landingpage met wachtlijst.
Bepaal vooraf succescriteria, samplegrootte en looptijd, en zorg dat je data betrouwbaar meet. Plan eigenaarschap en een duidelijke deadline, evalueer de resultaten objectief en leg decision rules vast: doorgaan, aanpassen of stoppen. Zo vertaal je inspiratie naar bewijs en maak je tempo zonder kwaliteit te verliezen.
Veelgestelde vragen over scamper methode
Wat is het belangrijkste om te weten over scamper methode?
SCAMPER is een gestructureerde brainstormmethode met zeven lenzen: Substitute, Combine, Adapt, Modify/Magnify/Minify, Put to other use, Eliminate en Reverse/Rearrange. Ze helpt ideeën verrijken, door impliciete aannames uit te dagen en systematisch alternatieven te verkennen.
Hoe begin je het beste met scamper methode?
Start met een helder doel, scope en randvoorwaarden. Formuleer je probleem, kies relevante SCAMPER-lenzen (S, C, A; daarna M, P, E/R), timebox rondes, noteer alles visueel, cluster, stem (dot voting) en kies experimenten via impact/effort.
Wat zijn veelgemaakte fouten bij scamper methode?
Veelgemaakte fouten: starten zonder scherp doel of randvoorwaarden, lenzen door elkaar gebruiken zonder focus, te vroeg oordelen, geen diverse deelnemers, geen timeboxing, onvoldoende clustering en prioritering, geen gebruikerstoetsing, en geen opvolging met kleine, meetbare experimenten.